Hakem b. Ebu'l-As, Hz. Osman'ın amcasıydı. Taberi, İbn-i Esir
ve Belazuri Ensab'ın 5. cildinin 17. sayfasında şöyle yazıyorlar:

"Hakem b. Ebi'l As cahiliye döneminde Resulüllah'ın komşu-
suydu. O dönemde Peygamberi çok incitiyordu. Mekke'nin fet-
hinden sonra Medine'ye gelerek zahirde İslam'ı kabul eti. Ancak
sürekli olarak toplumda Peygamberi tahkir etmeye çalışırdı. Re-
sulüllah yürüdüğünde Hakem, Hz. Peygamberin peşine takılarak
gözü, eli, ağzı, burnu ile taklit ve maskaralıklar yapardı. Hatta na-
mazda bile bir takım hareketler yaparak Hz. Peygamberi aşağıla-
maya çalışırdı.

Mervan, babası Hakem b. Ebi'l As birlikte Mekke fethi günü
Müslüman olmuştur. Babası sürgün edilince o da Taif'e gitmiş Hz.
Osman halife seçildiğinde onu Medine'ye getirmiştir.

Hz. Osman Mervan'a kızını verdi ve onu katiplik görevine atadı.
Kâtiplik görevi, devletin sekreterliği ve Halifenin mührünün taşı-
yıcılığı vazifelerini kapsıyor ve büyük bir önem arz ediyordu. Mer-
van, Hz. Osman'ın danışmanıydı.1119

Tarihî kayıtlara göre Mervan, zeki, cesur, hırslı ve hileci bir ka-
raktere sahipti.1120

İbn-i Sa'd, Tabakat'ta1121 şöyle yazıyor:

"İnsanlar Mervan b. Hakem'i kendisine yaklaştırdığı ve onun
sözlerini dinlediği için Hz. Osman'ı ayıplıyorlardı. Halk, Hz.
Osman'a isnad edilen pek çok hususu onun emretmediğine, bu ya-
pılanların ancak Mervan'ın şahsi görüş ve tasarrufu olduğuna ina-
nıyorlardı."

Başta Hz. Ali olmak üzere ve etrafındaki kişiler Hz. Osman'ı atadı-
ğı valiler ve idareciler konusunda devamlı olarak uyarmaktaydı.
Hz. Osman'ın hanımı Naile, Mervan'a tâbi olursa kendi ölümü-
nü hazırlayacağını defalarca kendisine söylemişti.1127

Hz. Osman, valileri Emeviler'den seçiyordu. Ki bunlar ehliyet-
siz, liyakatsiz ve açıkça günah işleyen kimselerdi.

Bunlardan en dikkat çekeni Kûfe Valisi Velid b. Utbe'ydi
(Osman'ın üvey kardeşiydi.) Osman onu Kûfe'ye vali tayin etti.
Mesudi, Müruc'uz-Zeheb'de, Resulüllah'ın Velid hakkında şöy-
le buyurduğunu yazıyor: "O, ateş ehlindendir."

Velid açıkça günah işlemekten çekinmiyordu.

Kûfe'de vali iken bir gece sabaha kadar eğlendi. Sabah ezanı
okununca sarhoş bir halde camiye gelerek mihraba geçti. Sabah
namazını 4 rekat kıldırdı. Sonra halka, "İsterseniz daha arttırabili-
rim" dedi.1128

Emeviler'in uygulamalarına karşı olanların başında saygıdeğer
sahabi Ebuzer Gifari geliyordu. Asıl adı Cüdeb b. Cunade olan
Ebuzer hakkında Allah Resulü şöyle buyurmuştu:

"Allah, Bana dört kişiyi sevmemi emretti. Ve bu dört kişiyi
kendisinin de sevdiğini bildirdi. Bunlar Ali, Ebuzer, Mikdat ve
Selman'dır."1132

Adı geçen bu zatlar ölünceye kadar Hz. Ali'den ayrılmamışlar,
Gadr-i Hum'da Resulüllah'ın buyurduğu istikamette hareket et-
mişlerdir.

İşte Hz. Peygamber'in hakkında bu şekilde ifade buyurduğu
Ebuzer Gifari, Hz. Osman döneminde, yapılan icraatlara şiddetle
karşı çıktığı için 90 yaşında Medine'den Şam'a sürüldü. Ancak
Osman'ın Şam Valisi Muaviye, Ebuzer'i istemiyordu.

Sünni Tarihçiler Ebu Zer'in sorun çıkardığı, Şam'da Hz. Ali'yi
propaganda ettiği ve halk arasında huzursuzluk yarattığı için sür-
gün edildiğini söylemektedir.

Huzursuzluktan maksat, Hz. Ebuzer'in halifeliğin (Gadr-i
Hum'u esas alarak) Hz. Ali'nin hakkı olduğunu halka anlatmasıdır.
Yani hakkı ve doğruyu konuşmasıdır.

Ancak Hz. Osman'ın atadığı valiler -Velid örneğinde anlattığı-
mız gibi- sarhoş, serkeş ve sefil bir hayat sürmek suretiyle halkı son
derece huzursuz ediyorlardı. Ancak hiçbirine sürgün cezası veril-
medi. Bu çelişkinin sebebi iyi düşünülmelidir.

Hz Aişe, Osman'ın ve Ümeyyeoğulları'nın icraatlarına şiddetle
karşı çıkmaktaydı. Mesudi, İbn-i Cevzi, İbn Cerir, İbn Asakir, İbn
Esir gibi tanınmış tarihçi ve âlimlerin bildirdiğine göre Hz. Aişe,
Osman hakkında şöyle diyordu:

"Öldürün bu Nasel'i (Nasel: İhtiyar ahmak)... Allah onu öldür-
sün. Şüphesiz o kâfir olmuştur."1140

İbn-i Ebi'l-Hadid bu konuda şöyle yazıyor:

"Aişe Osman'a karşı en şiddetli olan kimseydi. Hatta
Resulüllah'ın elbiselerinden birini çıkarıp, evine asmış, gelenlere
şöyle diyordu:

"Bu Hz. Resulüllah'ın elbisesidir. Hâlâ eskimemiş ama Osman
O'nun sünnetini eskitti."

Hz. Ali, halife Osman dönemini şöyle anlatır:

"Derken kavmin üçüncüsü (Osman) kalktı. Hem de bir halde
kalktı ki iki yanı da yelle dolmuştu. İşi gücü yediğini çıkaracak
yerle, yiyeceği yer arasında gidip gelmekti. Onunla beraber babası-
nın oğulları da (Emeviler) işe giriştiler. Allah'ın malını, ilkbaharda
devenin otları, çayır çimeni yiyip sömürmesi gibi yediler, sömür-
düler. Sonunda onunda ipi çözüldü. Hareketi, tezce yaralanıp öldü-
rülmesine sebep oldu. Karnının dolgunluğu onu bu hale getirdi."1142

Kûfe, Basra, Mısır v.s. bölgelerden gelen gruplar halifeyi yanlış
icraatlarından men etmek maksadıyla Medine'de toplandılar.
Belazuri, Ensabü'l-Eşraf'da şöyle yazıyor: "H. 34 yılında ha-
lifenin yönetimine muhalif olan şahıslar üç şehirden yani Kûfe,
Basra ve Mısır'dan gelerek Mescidü'l-Haram'da toplandılar. Ve
Osman'ın amelleri hakkında konuştular. Sonunda onlar şöyle bir
karar aldılar:

Bu toplantıda bulunan kimseler, halifenin kötü amellerinin şahi-
di unvanıyla şehirlerine dönüp kendileriyle hemfikir olan kişilerle
bu konuda konuşarak gelecek yıl aynı yerde tekrar toplanacak ve
halife hakkında bir karar alacaklardır. Buna göre eğer halife kötü
amellerinden vazgeçerse serbest bırakılacak, aksi taktirde hilafet-
ten indirilecektir."

Bu belgeyi, Zübeyr, Talha, Sa'd b. Ebi Vakkas, Abdullah b.
Ömer, Zeyd b. Sabit, Sehl b. Hanif, Ebu Eyyub gibi kimseler şahit
unvanıyla imzalamışlardır.

Bu mektup H. 35 yılında Zilkade ayında yazılmıştır. Ve orada
bulunan herkes bu mektubun aynısını yazıp şehirlerine götürmüş-
lerdi Bu olay sonunda halifenin evinden muhasara tamamiyle kal-
dırıldı. Ve giriş çıkış serbest bırakıldı."1145

Ayaklanmanın bastırılmasından sonra Hz. Ali halife ile bir kez
daha konuştu ve şöyle dedi: "Halkla konuşmalı ve onları inandır-
malısın. İnkılap dalgaları tüm İslâm ülkelerini kaplamıştır. Bu yüz-
den halkın tekrar sana karşı ayaklanması ve senin de tekrar benden
yardım istemen mümkündür."

Halife, kuşatma altında bulunduğu sırada Muaviye'ye mektup
yazdı ve yardım istedi. Fakat Muaviye, Hz. Peygamberin ashabına
muhalefet edemeyeceğini söyledi. Hz. Osman başka kişilerden de
yardım istedi. Ancak onlardan bir kısmı Medine'ye geldiğinde ha-
life çoktan öldürülmüştü.

Hz Ali, daha sonraları Muaviye'ye yazdığı bir mektupta, onun
Hz. Osman'la ilgili davranışlarını şöyle anlatıyor:

"Hangimiz Osman'a daha düşmanız ve onun öldürülmesine se-
bep olduk? Kendisinden yardım istediği halde gevşek davranıp ka-
deri gelinceye kadar eceli ona saçan kim?"1147

"... Yardımın sana faydası varken Osman'a yardım ettin, yardı-
mın ona faydası varken onu yardımsız bıraktın..."1148

Hz. Osman muhasara altında olduğu dönemde; Hz. Ali, oğulla-
rı Hasan ve Hüseyin'i, halifenin kapısına nöbetçi olarak dikmişti.
Ayrıca İbn-i Talha, Abdullah İbn Zübeyr, Abdullah b. Ömer de yan-
larındaydı.1150

Hz. Osman'ın şehadet haberi Ashab-ı Kiram'a ulaştırıldığında
herkes mescitteydi.

Hz. Ali kendi oğullarına ve kardeşlerinin oğullarına şöyle dedi:
"Siz kapıda beklerken Osman nasıl öldürüldü?" Sonra Hz.
Hasan'a tokat attı. Ancak Hasan zaten yaralanmıştı.1151

Ardından Hz. Hüseyin'in göğsüne bir darbe vurdu. İbn Zübeyr
ve İbn-i Talha'yı da azarladı.

Ebu Mahnef, 'El-Cemel' kitabında şöyle yazıyor:

"Osman'ın öldürülmesinden sonra Müslümanların oluşturduk-
ları kalabalık bir topluluk mescidde toplandı.Bu topluluğun hedefi
yeni halifeyi tayin etmekti. Muhacir ve Ensar'dan olan büyük şah-
siyetler, örneğin; Ammar b. Yasir, Ebu'l-Heysem b Teyhan, Refaa
b. Refii, Malik, Eclan, Ebu Eyyüb El-Ensari vs. Hz. Ali'ye biat
edilmesini istediler. Ammar ayağa kalkarak şöyle dedi:

"Sizler önceki halifeyi gördünüz. Eğer çabuk hareket etmezse-
niz, sonunuz tıpkı önceki gibi olur. Ali bu iş için en liyakati olan
kimsedir. Ve hepimiz onun faziletlerini ve geçmişini biliyoruz."

Bunun üzerine halk şöyle dedi:

"Biz O'nun velayet ve hilafetine razıyız." Sonra oradaki herkes
kalkıp Hz. Ali'nin evine hareket etti."1154